การเรียนรู้จากการศึกษาดูงาน โรงโอ่งรัตนโกสินทร์ 1(ราชบุรี)

โรงโอ่งรัตนโกสินทร์ 1 

เป็นผู้ก่อตั้งและบริหารงาน ปัจจุบันนี้บุตรธิดาเป็นผู้บริหารงานแทน ซึ่งเนื้อที่เดิมที่เริ่มก่อตั้งนั้นมีเพียง 7 ไร่ แต่ปัจจุบันได้ขยายกิจการออกเป็นถึง 22 ไร่แล้ว

แหล่งดิน

    1. ดินที่ใช้อยู่เป็นดินท้องนา ก่อนที่จะนำมาใช้จะต้องลอกหน้าดินออกก่อนประมาณ 1-1.5 เมตร แล้วนำมาตรวจสอบว่ามีคุณสมบัติพร้อมที่จะนำมาใช้งานได้หรือไม่

        2. แหล่งดินอยู่ที่ตำบลหลุมดิน ห่างจากโรงงานประมาณ 7-8 กม.

      3.เมื่อได้ดินที่ต้องการแล้วจะขุดดินนำมาเก็บไว้เพื่อให้ใช้ได้ทั้งปี โดยจะดำเนินการเก็บดินไว้ในช่วง เมษายน-พฤษภาคม

การเขียนลายลงบนโอ่ง จะมีลักษณะเฉพาะไม่เหมือนการเขียนลายเซรามิกส์ประเภทอื่น วัสดุที่ใช้เขียนลายบนโอ่งจะเป็นดินเหนียวผสมกับดินขาวนวดจนเนื้อดินนิ่ม เนื้อดินจะต้องร่อนพิเศษให้มีเนื้อละเอียดมากเท่าที่จะทำได้ เรียกว่า   ดินติดดอก  ดินติดดอกเป็นดินสำหรับติดลายบนโอ่ง (จะขับให้เคลือบออกสีเหลือง ในขณะที่พื้นเดิมจะเป็นสีน้ำตาล) เมื่อโอ่งแต่งผิวเรียบร้อยแล้ว จะถูกนำมาวางบนแท่นหมุนอีกครั้ง แท่นนี้จะหมุนด้วยมือ ช่างติดลายจะใช้ดินติดดอกปั้นเป็นเส้นเล็กๆ ป้ายติดไปที่โอ่งสามตอนเพื่อเป็นการแบ่งโอ่งออกเป็น 3 ช่วง คือ ช่วงปากโอ่ง (บ่า) ตัวโอ่ง (ไหล่) และเชิงล่างของโอ่ง (ขา) แต่ละช่วงติดลายไม่เหมือนกัน (สมัยก่อนติดลาย  2 ช่วงคือ  ปากโอ่ง และตัวโอ่ง ส่วนช่วงขาบางครั้งติดเป็นลายกนก ลายเครือวัลย์ ลายไขว้ เป็นต้น)

ช่วงปากโอ่ง นิยมติดลายดอกไม้หรือลาย เครือเถา เพื่อความสะดวกรวดเร็วและความเป็นระเบียบสวยงาม การติดลายช่วงนี้จะมีแบบฉลุแผ่นพลาสติกใสเป็นลายที่ต้องการเอาไว้เวลาติดลาย ช่างจะนำเอาแบบฉลุมาทาบลงบนผิวโอ่ง แล้วนำดินติดดอกกดปาดลงบนแบบฉลุพอยกแบบออกดินติดดอกจะไปติดบนผิวโอ่งเป็นลวดลายตามแบบนั้นๆ ตัวโอ่ง นิยมเขียนเป็นรูปมังกรในลักษณะต่างๆ เช่น ตัวมังกรตัวเดียว (ปัจจุบันนิยมทำ) มังกรคาบแก้ว มังกรสองตัวเกี่ยวกัน มังกรสองตัววิ่งไล่กัน (สมัยแรกนิยมทำ) ช่างจะอาศัยความชำนาญในการติดลาย ไม่มีการร่างเป็นรูปก่อน โดยป้ายดินจากส่วนหัวเรื่อยมายังส่วนอก ท้อง และลากหางขดยาวไปตามจินตนาการเติมรายละเอียดในส่วนหัว  เมื่อได้ตัวมังกรแล้วจะใช้เหล็กแหลมวาดลวดลายเป็นหน้า จมูก ฟัน ลิ้น เขา ใช้หวีหัก แต่งเป็นขนคอใช้เหล็กที่งอเป็นรูปเล็บมือประมาณ 4-5 ซี่สักให้เป็นเกล็ดมังกร ส่วนหางจะใช้ดินป้ายให้ยาวคล้ายไม้กวาด พร้อมเติมเมฆ และพระอาทิตย์ตามจินตนาการของผู้ติดลายการเขียนหรือเรียกให้ถูกว่าติดลายมังกรนี้ถือเป็นส่วนสำคัญมาก เพราะโอ่งจะสวยสะดุดตามากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับลาย ช่างบางคนมีความสามารถพิเศษ สามารถปั้นหัวมังกรติดตัวมังกรซึ่งเป็นภาพมิติเดียวแล้วทำให้ดูมีชีวิตชีวายิ่งขึ้น (ปัจจุบัน มีฉลุแผ่นพลาสติกใสเป็นลายมังกรออกจำหน่าย สร้างความสะดวกให้กับเจ้าของโรงงาน) ช่วงเชิงด้านล่างโอ่งช่างจะติดลายวิธีเดียวกับช่วงปากโอ่งแต่ลายช่วงนี้จะ เป็นแบบง่ายๆ  

-  เปิดตั้งแต่แปดโมงเช้าถึงห้าโมงเย็นค่ะ
-  ห้ามถ่ายภาพการทำโอ่ง(เด็ดขาด)นะคะ
-  ถ้าต้องการติดต่อศึกษาดูงาน โอ่งรัตนโกสินทร์ 1  0-3231-6788, 0-3232-1322-3 

หรือติดต่อได้ที่ www.potterythai.com 

ตั้งอยู่ที่  ทางหลวงหมายเลข 4 ต.โคกหม้อ อ.เมืองราชบุรี 

การเดินทาง

ภาพจากการศึกษาดูงาน

     

ข้อคำถาม / คำตอบ จากการสอบถามเจ้าหน้าที่,วิทยากร

นักศึกษา : ใช้เวลาในการปั้นลายโอ่งกี่วัน/ใบ และเนื้อดินที่ปั้นโอ่งมาจากที่ไหน

เจ้าหน้าที่ : วันหนึ่งก็ใช้เวลาในการปั้นลายโอ่งก็ประมาณ 4 - 5 วัน/ใบ แล้วเนื้อดินที่นำมาปั้นโอ่งต้องสั่งมาจาก จ.ระนอง เพราะเป็นดินเค็มเหมือนกันที่ราชบุรี ในการที่จะปั้นลายโอ่งได้ต้องใส่ผิวดินที่เหมือนกันถึงจะปั้นลายโอ่งได้(บางทีก็เอาดินจากที่อื่นก็ได้แต่ต้องเป็นเนื้อดินเดียวกันเท่านั้น แต่ส่วนใหญ่จะใช้ดินที่ จ.ระนองมากกว่า)

  

ข้อมูลเพิ่มเติม

- http://www.facebook.com/pages/Rattanakosin1-Potterythai/220999924599633     

-http://www.thailands360.com/Central/Ratchaburi/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B9%8C_1-568.html